Teatr Groteska

Teatr Groteska w Krakowie jest jedną z najstarszych i najbardziej renomowanych scen lalkowych w Polsce. Teatr został założony w 1945 roku przez wybitnych artystów teatru Zofię i Władysława Jaremów – reżyserów, inscenizatorów, pionierów nowoczesnego myślenia o sztuce lalkowej i teatrze plastycznym w powojennej Polsce. Od początku wizję plastyczną teatru współtworzyli znakomici plastycy m.in. Kazimierz Mikulski, Jerzy Skarżyński, Lidia Minticz, Ali Bunsch. Repertuar teatru kierowany był do dzieci, ale także – jako scena nowych form teatru maski i aktora – do dorosłej publiczności. Do wybitnych realizacji Groteski Jaremów należy zaliczyć m.in. inscenizacje utworów: Sławomira Mrożka, Tadeusza Różewicza, Konstantego Idefonsa Gałczyńskiego, Bertolda Brechta, Alfreda Jarrego. Za kolejnej dyrekcji Fredy Leniewicz do teatru zawitał klasyczny repertuar dziecięcy. Za dyrekcji Jana Polewki – znamienitego plastyka i inscenizatora – w Grotesce pojawiły się m.in. inspiracje orientem, komedią dell’arte, malarstwem hiszpańskim.

Od 1998 roku Dyrektorem Naczelnym i Artystycznym Teatru Groteska jest Adolf Weltschek – z wykształcenia reżyser, aktor i filolog. Jego myślenie o teatrze daleko wykracza poza pudełko sceny. Swoje przedstawienia Groteska kieruje do widza wielopokoleniowego.

Spektakle dla dzieci i młodzieży odznaczają się nie tylko ciekawą tematyką, starannie dobranym repertuarem, opartym na wybitnej literaturze, ale także estetyką najwyższej próby z wykorzystaniem wielu form teatralnej ekspresji: żywy plan, lalki o zróżnicowanych technikach animacji, maski, kostiumy, multimedia. Twórcy przywiązują także wagę do strony muzycznej przedstawień, wzbogacając swoje spektakle o liczne piosenki, łatwo wpadające w ucho, ale i z morałem. Najważniejsze jest bowiem, by uczyć bawiąc. Nadrzędny jest zawsze przekaz, dzięki któremu Groteska stara się kształtować wrażliwość i osobowość młodego widza. Przedstawienia Sceny dla Dzieci są często oparte na klasyce. W repertuarze Teatru znajdziemy spektakle, będące sceniczną adaptacją znanych baśni, takich jak: „Brzydkie Kaczątko” Hansa Christiana Andersena, „Kot w butach” Charlesa Perrault’a, „Trzy Świnki” Braci Grimm czy „Calineczka” Hansa Christiana Andersena. Oprócz tego dużym powodzeniem cieszą się przeniesione w świat teatru plastycznego adaptacje literatury dziecięcej i młodzieżowej: „Aksamitny Królik” Margery Williams, „Ania z Zielonego Wzgórza” Lucy Maud Montgomery, „Dr Dolittle” Hugha Loftinga, „Tomek Sawyer” Marka Twaina czy „Porwanie Baltazara Gąbki” Stanisława Pagaczewskiego. Ze sceny Groteski usłyszeć też można utwory znanych polskich poetów takich jak Julian Tuwim czy Jan Brzechwa.

Obok bogatej repertuarowo Sceny dla Dzieci, prężnie działa Scena dla Dorosłych, na której wystawiane są m.in. utwory Sofoklesa, Julisza Słowackiego, Moliera, Woltera, Michaiła Bułhakowa, Stanisława Lema – scena ta jest dowodem na to, że wielki repertuar w teatrze formy zyskuje na sile. Tematyka spektakli dotyka tego, co nieprzemijające, uniwersalne, co stanowi o odwiecznych dylematach człowieka, wskazując jednocześnie na ciągłość cywilizacyjną i kulturową. Spektaklami idealnie wpisującymi się w formułę Sceny dla Dorosłych są spektakle w reżyserii Adolfa Weltschka, realizowane w tandemie twórczym ze scenografką i współtwórczynią scenariuszy Małgorzatą Zwolińską. „Hommage à Chagall” (premiera 2009 r.) to spektakl, który gościł na znamienitych polskich i zagranicznych festiwalach m.in. w Czechach, Danii, Francji, Norwegii, Rumunii, Rosji. „Przemiany” (2014 r.) w nowatorski sposób łączą środki wyrazu typowe dla teatru tańca i teatru plastycznego.

Z teatrem współpracuje obecnie wielu znakomitych reżyserów, scenografów i kompozytorów. Groteska cieszy się dużym zainteresowaniem i frekwencją widzów. Teatr gra rocznie około 500 spektakli, które ogląda blisko 100 tysięcy widzów. Wyrazem uznania dla wysokiego poziomu artystycznego Teatru Groteska jest nie tylko frekwencja, ale także nagrody zdobywane na teatralnych festiwalach i w plebiscytach widzów.

Do 2015 roku Teatr Groteska był organizatorem 15-tu edycji, cieszącego się wielką popularnością, satyrycznego widowiska teatralnego Reality Shopka Szoł z polskimi politykami w roli głównej.

Od 2000 roku, w czerwcu każdego roku, Teatr Groteska organizuje Wielką Paradę Smoków, wielkie smocze święto, adresowane do masowej publiczności. Wielką popularnością cieszy się niezwykle spektakularne widowisko plenerowe na Wiśle światło i dźwięk u podnóża Wawelu, z udziałem ogromnych, unoszących się w powietrzu i animowanych na rozpędzonych barkach Smoków, ogląda je ok. 70 tys. widzów. W raporcie „Krakowska kultura – stan obecny i perspektywy rozwoju” Wielka Parada Smoków została uznana trzecim najbardziej rozpoznawalnym wydarzeniem kulturalnym w Krakowie, Smoki Groteski uhonorowali mieszkańcy Krakowa i turyści. Widowisko było także z sukcesem prezentowane w Dublinie i Pradze, w Szanghaju (EXPO 2010), w Oslo i Gorlitz. Ogromnym zainteresowaniem cieszy się także barwny i dynamiczny korowód z udziałem ponad 1000 dzieci, animujących zaprojektowane i wykonane przez siebie Smoki, który przyciąga tłumy widzów do zabytkowego centrum Krakowa.

Teatr prowadzi również szeroką działalność edukacyjną dla dzieci, młodzieży i nauczycieli (m.in. liczne warsztaty i konkursy teatralne i plastyczne), chętnie włącza się w szereg prowadzonych w przestrzeni miejskiej akcji teatralnych.

Teatr Groteska bierze udział w wielu projektach o charakterze międzynarodowym. Jako lider tych projektów współpracował z teatrami, muzeami, agencjami wydarzeń kulturalnych i innymi instytucjami kultury w całej Europie. Były one wspierane przez różne programy grantowe takie jak EU Program Kultura (m.in. „Wielka Parada Smoków – Europejskie Mity i Legendy” w kooperacji z Czechami, Walią, Portugalią, Irlandią), Fundusz Wymiany Kulturalnej (m.in. „Żywioły. Elementer og Mythos. Wielka Parada Smoków” w kooperacji z Norwegią) i wiele innych.

Groteska jest także organizatorem zapoczątkowanego w 2010 r. festiwalu Materia Prima. Międzynarodowego Festiwalu Teatru Formy, prezentującego najwybitniejsze dokonania teatru formy na świecie. Dyrektorem Artystycznym Festiwalu, a także jego pomysłodawcą i autorem koncepcji programowo-artystycznej jest Adolf Weltschek.

Teatr Groteska jest niezmiennie poszukującym nowych środków wyrazu artystycznego, teatrem plastycznym, operującym formą, barwą, materią, ruchem, dźwiękiem; teatrem, dążącym do przełamywania barier językowych. Dzięki swej wszechstronnej działalności Teatr Groteska w pełni zasługuje na miano nowoczesnego ośrodka teatralnego dla dzieci, młodzieży i dorosłych.

Groteska – teatr dla ludzi z wyobraźnią!