Teatr im. Juliusza Słowackiego

Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (początkowo jako Teatr Miejski) działa nieprzerwanie od 1893 roku i jest jedną z najsłynniejszych i najbardziej zasłużonych polskich scen. Jego fronton zdobi napis "Kraków narodowej sztuce". Najpełniej hasło to realizował chyba pracujący tutaj Stanisław Wyspiański. Tworzył sztukę formatu europejskiego, ale głęboko osadzoną w lokalności, dialogującą z miastem, w którym żył, pracował, i z którym niejednokrotnie walczył. My, pisząc dziś: "Teatr w Krakowie im. Juliusza Słowackiego" próbujemy w twórczy, ale i niepozbawiony dystansu sposób nawiązać do idei tego największego z krakowskich artystów.

Teatr już na przełomie XIX i XX wieku pełnił funkcję sceny narodowej. Gmach, zaprojektowany przez Jana Zawiejskiego, jest zaliczany do najcenniejszych zabytków architektury teatralnej w Europie. Wnętrza ozdabiają freski wiedeńskiego artysty Antona Tucha oraz słynna kurtyna Henryka Siemiradzkiego. Obok sceny znajduje się zabytkowa garderoba wielkiego aktora Ludwika Solskiego.

Od początku swego istnienia było to miejsce narodzin współczesnej polskiej reżyserii, scenografii, inscenizacji i aktorstwa.

Prapremiery wybitnych dzieł Stanisława Wyspiańskiego, m.in. Wesela (1901) i Wyzwolenia (1903), należą do najważniejszych wydarzeń w dziejach polskiej kultury. Również na tej scenie miały miejsce pierwsze realizacje arcydzieł polskiego romantyzmu: Kordiana, Dziadów i Nie-Boskiej komedii. W 1921 roku debiutował tu najwybitniejszy przedstawiciel polskiej awangardy XX w. – Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy).

Tadeusz Pawlikowski, pierwszy dyrektor Teatru Miejskiego w Krakowie, 1893 r. Fotografia pochodzi z Archiwum Teatru Juliusza Słowackiego.
Teatrem kierowali wybitni dyrektorzy, m.in. Tadeusz Pawlikowski, Ludwik Solski, Juliusz Osterwa, Karol Frycz.
Od zawsze spektakle tworzyli tutaj znakomici artyści, reżyserzy (m.in. Bohdan Korzeniewski, Wilam Horzyca, Kazimierz Dejmek, Jerzy Goliński, Lidia Zamkow, Walery Fokin), scenografowie (Andrzej Pronaszko, Andrzej Kreutz-Majewski, Tadeusz Kantor, Lidia i Jerzy Skarzyńscy, Krystyna Zachwatowicz), a na scenie zaś występowali najwięksi polscy aktorzy (Helena Modrzejewska, Irena Solska, Wanda Siemaszkowa, Zofia Jaroszewska, Ludwik Solski, Juliusz Osterwa, Stefan Jaracz, Kazimierz Junosza-Stępowski, Tadeusz Łomnicki, Gustaw Holoubek i wielu innych).

Teatr Słowackiego od zawsze sprzyja także młodym twórcom – tutaj realizowali swoje pierwsze spektakle reżyserzy zaliczani dziś do czołówki polskiego teatru: Krystian Lupa, Maja Kleczewska, Agnieszka Olsten, Agata Duda-Gracz, Paweł Miśkiewicz.