Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej

Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie to jedna z najstarszych publicznych scen w Polsce. Naszą patronką jest słynna XIX-wieczna aktorka, genialna wykonawczyni ról szekspirowskich na scenach Europy i Ameryki.

„Początki były skromne. Dnia 17 października 1781 roku krakowski magistrat udzielił Mateuszowi Witkowskiemu pozwolenia na «odprawianie komedii pod kondycją, aby na miesiąc płacił 50 złp.» do kasy miejskiej. Tak powstał pierwszy stały – polski, publiczny i zarazem zawodowy – teatr w Krakowie” – pisał profesor Jerzy Got, twórca krakowskiej teatrologii. W 1798 roku starosta brzegowski Jacek Kluszewski, który przejął teatr, przebudował dwie własne kamienice na rogu placu Szczepańskiego na budynek teatralny, w którym – po licznych przebudowach w czasie ponad 200 lat – teatr gra do dzisiaj.

Swój rozwój w XIX wieku Stary Teatr zawdzięczał takim dyrektorom jak Hilary Meciszewski, a zwłaszcza Stanisław Koźmian, autor istotnych reform w dziedzinie sztuki aktorskiej i reżyserii, które przyczyniły się do powstania słynnej „szkoły krakowskiej” – sposobu gry oraz zespołowego myślenia o teatrze, przenoszonych przez aktorów na inne polskie sceny. O sile krakowskiego Teatru decydowali wówczas tak wybitni aktorzy, jak: Helena Modrzejewska, Antonina Hoffman, Bolesław Ładnowski, Feliks Benda, Bolesław Leszczyński czy Ludwik Solski. Następny „złoty okres” dla Starego Teatru nastał po II wojnie światowej, za sprawą wybitnych dyrektorów, którzy dbając o wysoki poziom artystyczny krakowskiej sceny, wprowadzali interesujący repertuar, zarówno klasyczny (Ajschylos, Eurypides, Szekspir, Czechow, Dostojewski, Ibsen, Shaw), jak i współczesny (Ionesco, Camus, Dürrenmatt, Witkacy, Mrożek, Różewicz). Sceną przy placu Szczepańskim zarządzali kolejno Władysław Krzemiński (1957-1963), Zygmunt Hübner (1963-1969), Jan Paweł Gawlik (1970-1980), Stanisław Radwan (1980-1990), Tadeusz Bradecki (1991-1996), Krystyna Meissner (1997-1998), Jerzy Bińczycki (lipiec-październik 1998), Ryszard Skrzypczak (dyrektor naczelny 1998-2003), Jerzy Koenig (dyrektor artystyczny 1998-2002), Mikołaj Grabowski (2002-2012) i Jan Klata (2013-2017).
Legendę i artystyczną renomę Starego Teatru współtworzyli przez lata tak wielcy artyści jak: Tadeusz Kantor, Lidia Zamkow, Jerzy Grotowski, Zygmunt Hübner, Konrad Swinarski, Jerzy Jarocki, Andrzej Wajda, Krystyna Zachwatowicz, Jerzy Grzegorzewski, Stanisław Radwan, Zygmunt Konieczny, Zofia i Jerzy Skarżyńscy, Jerzy Juk-Kowarski, Wojciech Krakowski, Kazimierz Wiśniak, Krystian Lupa, Paweł Miśkiewicz, Mikołaj Grabowski i wielu innych. Swoje debiutanckie przedstawienia przygotowali tu Grzegorz Jarzyna i Krzysztof Warlikowski. Z zespołem Starego Teatru w ostatnich latach pracowali uznani reżyserzy młodego i średniego pokolenia, m.in: Maja Kleczewska, Anna Smolar, Monika Strzępka, Barbara Wysocka, Michał Borczuch, Wojciech Faruga, Krzysztof Garbaczewski, Jan Klata, Wojciech Klemm, Marcin Liber, Wiktor Rubin, Paweł Świątek czy Michał Zadara.

Od wrześniu 2017 roku dyrektorem Narodowego Starego Teatru jest Marek Mikos.

Obecny repertuar teatru tworzą zarówno inscenizacje tekstów współczesnych, jak i reinterpretacje klasyki, a także nowatorskie projekty multimedialne i muzyczne. Stary Teatr pozostaje otwarty na młodych twórców: reżyserów, scenografów, kompozytorów i choreografów oraz nową dramaturgię – wiele inscenizowanych tekstów zostało napisanych specjalnie dla naszego teatru (m.in. przez Jolantę Janiczak, Pawła Demirskiego czy Michała Kmiecika). Obszar eksperymentów artystycznych wyznaczają spektakle warsztatowe, pokazy wideo i słuchowiska teatralne, wystawy, instalacje oraz spotkania z ludźmi teatru. Od 2009 roku Stary Teatr współtworzy międzynarodową sieć Mitos21: European Theatre Network, zrzeszającą prestiżowe europejskie teatry. W ramach tej współpracy powstają wspólne, międzynarodowe projekty teatralne.